Tần Cối chào đời ngày 17 tháng 1 năm 1091 thời vua Triết Tông triều Bắc Tống. Nguyên quán của ông là ở quận Giang Ninh[1]. Vào năm Chính Hòa thứ 5 đời vua Huy Tông triều Bắc Tống, ông tham dự khoa cử do triều đình mở và đỗ tiến sĩ, được phong chức Mật châu giáo thụ, sau đó chuyển sang làm Trung Từ học kiêm Mậu khoa rồi Thái học học chánh.

Năm Tĩnh Khang nguyên niên thời Tống Khâm Tông (1126), quân Kim tiến hành nam xâm, bao vây kinh đô Biện Kinh của nhà Tống và đòi cắt đất ba trấn Hà Gian, Thái Nguyên, Trung Sơn để nghị hòa. Khi đó Tần Cối đề xuất bốn điều lên triều đình, đại ý nói rằng không nên nhân nhượng với người Kim, triều đình không trả lời và phong ông là Phương Viên ngoại lang. Sau đó ông được lệnh cùng Trương Bang Xương thi hành việc cắt đất, ông cho rằng đó mâu thuẫn với kiến nghị ban đầu của mình, nên không muốn làm.

Sau đó triều đình cử Tần Cối cùng Trình Vũ làm Cát địa sứ, cùng với Túc vương Triệu Xu (con trai thứ của thượng hoàng) đến trại Kim bàn việc cắt ba trấn. Khi người Kim rút quân, ông và Trình Vũ được thả về Biện, còn Túc vương bị bắt đưa lên miền bắc luôn. Sau đó các đại thần là Ngự sử trung thừa Lý Hồi, Hàn Lâm thừa chỉ Ngô Khai cùng nhau tiến cử Tần Cối, do đó ông được thăng làm Điện trung thị ngự sử rồi Tả tư gián. Tháng 11 ÂL năm đó, triều đình triệu tập bách quan đến điện Diên Hòa, Phạm Tông Doãn cùng 70 người liên danh đề nghị cắt ba trấn cho giặc Kim để tránh cho chúng đánh vào Biện. Tần Cối cùng 36 người phản đối, kết quả được phong chức Ngự sử trung thừa.

Đầu năm 1127, Biện Kinh thất thủ, hai đế bị người Kim bắt mất[2]. Tháng 2 ÂL năm đó, Ngô Khai từ trại Kim trở về thông báo rằng người Kim muốn đưa họ khác làm vua ở Trung Nguyên. Vương Thời Ung triệu bách quan đến đề nghị lập tể tướng Trương Bang Xương. Tần Cối cùng ngự sử Mã Thân, Ngô Cáp bài xích Trương Bang Xương và muốn bảo toàn ngôi vua của Triệu thị. Niêm Một Hát bèn cho bắt Tần Cối vào ngự doanh tiền rồi lập Trương Bang Xương làm vua của Ngụy Sở. Bang Xương viết thư đến người Kim xin thả Tần Cối cùng Tôn Phó, Trương Thúc Dạ nhưng Niêm Một Hát không chịu. Sau đó người Kim đem hai đế và toàn bộ tông thất triều Tống lên bắc, Tần Cối cũng nằm trong số tù binh đó. Ông bị đưa đến Yến Sơn rồi chuyển về Hàn châu.